یکی از برگهای بسیار زرین کتاب فضائل و کمالات وجود انور حضرت سید الساجدین و زین العابدین امام سجاد علیه السلام اهتمام ویژه حضرت در رسیدگی به فقرا و مستمندان اختصاص دارد.
حضرت سجاد علیه السلام چه مسئله « انفاق » که در قرآن مجید از ویژگیهای « متقین » شمرده شده و دهها آیه پیرامون ارزش و اهمیت آن نازل شده است، مانند سایر دستورات شرع اقدس اهتمام خاص مبذول می داشته اند و بدین وسیله ارتباط با خداوند را با ارتباط با مردم با دید توحیدی گره زده و اسلام جامع و کامل را با دیگر در این بعد نیز به نمایش گذاشته و تجسم بخشیده اند.

عملکرد حضرت سجاد علیه السلام در این مسئله به وضوح کمالات ذات ابعاد معصومین علیهم السلام را به اثبات رسانیده است و بهترین گواه بر بطلان دیدگاه و عملکرد بعضی از مدعیان تصوف و عرفان می باشد که با نگرش تک بعدی به مسائل اجتماعی در واقع اعلام یک بعدی را تبلیغ می کنند چه اینکه برترین دلیل بر بطلان سایر افرادی است که عملاً اسلام را در امور اجتماعی صرف و بریده از معنویت و توحید خلاصه می بیند.

حضرت زین العابدین علیه السلام در کنار ارتباط فوق العاده و کم نظیر با حضرت حق در قالب دعا و نماز و حج و تفسیر کلمه ذکر و اهل ذکر که نمونه های آن در بررسی عبادات حضرت بیان گردید، در زمینه یکی از امور اجتماعی به امر جامعه و به ویژه فقرا و مستمندان اهتمام داشته و به آنان رسیدگی می کردند و در این کار با مراعات اخلاص و توحید و داشتن عملکرد تربیتی خاص، موجب هدایت جامعه را فراهم می ساخته اند.

آری همچنانکه از کثرت عبادت آثار که در بدن و به ویژه پیشانی بزرگوار ظاهر شده بود، از کثرت به دوستی بخشیدن خورجین پر از غذا و آذوقه برای ایتام و مستمندان، آثار آن در پشت مبارک حضرت برجا مانده بود که بعد از ارتحال مشاهده گردید

زهری می گوید:
در شبی بسیار سرد و بارانی حضرت امام سجاد علیه السلام را دیدم که بر پشتش کیسه‌ای آرد بود و در کوچه‌ها راه می‌رفت.
عرض کردم:« یا بن رسول الله این چیست؟»
فرمود:«عازم سفری هستم و برای آن زاد و توشه آماده کرده‌ام.»
من گفتم:« کیسه را به غلام من بدهید تا برایتان ببرد.»
ولی امام نپذیرفت.
عرض کردم:« خودم آن را برایتان می‌برم.»
امام فرمود:« تو را به حق خداوند سوگند می دهم که به دنبال کار خود برو.»
من نیز با امام خداحافظی کردم و رفتم.
چند روز بعد امام را دیدم و عرض کردم:« یا ابن رسول الله، گویا به سفری که گفتید، نرفتید!»
فرمود:«آن چنان که تو گمان کرده ای نیست. سفری که گفتم سفر « مرگ » است، و من برای آن آماده می شوم. و راه آماده شدن برای «مرگ» ” دوری از گناه ” و ” انفاق ” است.»

حضرت امام سجاد علیه السلام همواره می‌فرمود: « صدقه و انفاق ، آتش غضب پروردگار را خاموش می‌کند.»
و در روایت دیگری بر صدقه‌ی پنهانی تأکید فرموده است.
و نیز می‌فرمود: « آمادگی برای مرگ در پرتو دوری از مال حرام و سخاوتمندی در راه خیر به دست می‌آید.»
و نیز می‌فرمود:« به مستمندان کمک کنید. هرگز سائل را نرانید و او را بی‌جواب نگذارید.»

منابع:

• بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۵، حدیث ۲۷ به نقل از علل الشرایع و ص ۷۴، حدیث ۶۴ به نقل از امالی ابن الشیخ و ص ۸۸ حدیث ۷۷ به نقل از مناقب و ص ۱۰۰ به نقل از کشف الغمه و ص ۱۰۷ حدیث ۱۰۳ به نقل از اصول کافی
• دانشنامه رشد
• پایگاه خبری خیرین