توجه به فرهنگ احسان و نیکوکاری از دیرباز در آثار ادیبان و بزرگان شعر و ادب فارسی بسیار به چشم می خورد. حافظ، سعدی، فردوسی و… همواره در اشعار خود مردم را به نوع دوستی و دستگیری از نیازمندان فرا می خواندند.
توجه به احسان و نیکوکاری در شعر سعدی و سایر شاعران کهن فارسی در ادبیات شاعران بزرگ تا به امروز ادامه داشته و بی شک توجه به آن می تواند در گسترش فرهنگ نیکوکاری و نیک اندیشی بسیار موثر واقع شود.
ترویج روحیه نیکوکاری در شعر با بیانی ساده، گویا و هنرمندانه از توانایی های یک شاعر محسوب می شود که می تواند محبت و نیکی را در جامعه گسترش دهد.

در این بخش به بررسی احسان و نیکوکاری در شعر شیخ اجل ، استاد سخن ،ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف، متخلص به سعدی شیرازی می پردازیم

سعدی شیرازی، با تیزبینی خود، شعرهای زیبا و دل نشینی در فضیلت احسان و نیکوکاری سروده است.

اگر بد کنی، چشم نیکی مدار
که هرگز نیارد گز، انگور بار
نپندارم ای در خزانِ، کِشته جو
که گندم ستانی به وقت درو

بدین مضمون که اگر نیکی کردید، به خودتان نیکی میکنید و اگر بدی کردید، به خودتان بدی کرده اید.

همچنین در این معنی که نعمت و مال ماندنی نیست این شعر زیبا را سروده است:

کسی کوی دولت ز دنیا ببُرد
که با خود نصیبی به عقبا ببرد
درون فروماندگان شاد کن
ز روز فروماندگی یاد کن
نه خواهنده ای بر در دیگران
به شکرانه، خواهنده از در مران

یا شعر دیگری با این مضمون که آدمی باید هنگام توانگری، به فریاد دیگران برسد تا به روز درماندگی، فریادرسی داشته باشد:

تو هرگز رسیدی به فریاد کس
که می خواهی امروز فریادرس؟
که بر جان ریشت نهد مرهمی؟
که دل ها ز ریشت نبالد همی

سعدی همچنین درباره نوع دوستی، نیکی و احسان به یتیمان چه زیبا سروده است:

چو بینی یتیمی سر افکنده پیش
مده بوسه بر روی فرزند خویش
یتیم ار بگرید، که نازش خرد؟
و گر خشم گیرد، که بارش برد؟
به رحمت بکن آبش از دیده، پاک
به شفقت بیفشانش از چهره، خاک
اگر سایه ای خود برفت از سرش
تو در سایه خویشتن، پَروَرش

این ها گوشه کوچکی از اشعار سعدی در مورد نیکوکارری بود …